Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Başkanı Prof. Dr. Halit Tanju Besler, 9 Mayıs gününün tüm dünyada Çölyak hastalığına farkındalık yaratmak ve çölyaklı bireylere destek vermek amacıyla kutlanmakta olduğunu ifade ederek, konuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Çölyak hastalığının (ya da Gluten Enteropatisi), bağırsaklardaki sindirimi sağlayan bazı özel yapıların bozulmasına sebep olan ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan alerjik bir yönü olan bir sindirim sistemi hastalığı olduğunu kaydeden Prof. Dr. Besler, buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahılların ve bu tahıllardan yapılan unların içerisinde bulunan gluten isimli proteinin çölyak hastalığının temel sebebi olduğunu belirtti. “Çölyaklı hastalar gluten içeren yiyecekler yediklerinde, onların bağışıklık sistemleri bunu ince bağırsaklara zarar vererek yanıtlar. Bu hastaların son yıllarda yapılan gelişmelere bağlı olarak, sınırlandırılmış yulaf tüketimi yakından takip edilmesi koşuluyla önerilebilmektedir.” diyen Prof. Dr. Besler, açıklamalarında şu ifadelere yer verdi:
Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu buğday, arpa, çavdar tahıllarını ve bu tahıllarla yapılan veya bu besinlerle üretim ve/veya değişik aşamalarda kontamine olmuş besinlerin tamamen diyetten çıkarılması gereken sıkı glutensiz diyettir. Hastalar yasaklı tahıllar yerine mısır ve pirinci ve bu tahıllardan yapılmış unları kullanabilmektedirler. Ancak bu tür özellikli hastalıklarda beslenme ve diyet uygulamalarının bireysel olduğu hiçbir zaman unutulmamalıdır.
Çölyak hastalığında diyet tedavisinde tüketilmemesi gereken besinler:
- Buğday, arpa, çavdar ve katkılı her türlü ürün. (un, bulgur, bulgur pilavı, irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, gofret, simit, kraker, dondurma külahı, unlu tatlılar, gluten içeren hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana, yarma gibi).
- Galeta ununa, una batırılarak kızartılmış tavuk balık gibi et ürünleri.
- Malt kullanılan içecekler, bira, malt içeceği, votka, cin gibi alkollü ve alkolsüz her türlü içecek.
- Gluten içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler.
- Sirke, çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez, dondurma gibi gıdaların bazılarında gluten bulunabilmektedir. Bunlar yenilmeden önce muhakkak ürün hakkında bilgi edinilmelidir.
- Tuzlu, soslu kuruyemişler, glutenle yapıştırıldığı için yasaktır. Ancak bunların glutenle işlem görmemiş hali, gluten içermeyen kuruyemişler genellikle tüketilebilmektedir.
Glutensiz diyette nelere dikkat edilmelidir?
Çölyaklı bireylerin özellikle ambalajlı gıdalar için iyi bir etiket okuyucusu olması gerekmektedir. Hastalar hazır paketlenmiş ürünü tüketmeden önce muhakkak besinin içeriğine bakıp gluten içerip içermediğini kontrol etmelidirler. Okul ya da dışarıda yemek yerken glutensiz seçimler yapmaları gerekmektedir. Ailelerin çölyaklı çocuklara besin hazırlarken gluten içeren ve içermeyen besinlerin farklı yerlerde hazırlanmasına özen göstermeleri gerekmektedir. Gluten Enteropatisi veya Çölyak hastalığı olan bireylerin sıkı bir doktor ve diyetisyen kontrolü altında olmaları gerekmektedir.
